Τι είναι κοινωνική επιρροή και συμμόρφωση!

Έχουμε κάνει ποτέ κάτι που δε θέλαμε πραγματικά και το κάναμε μόνο και μόνο επειδή κάποιος άλλος ή κάποιοι άλλοι μας το “ζήτησαν” ή  μας το “επέβαλλαν”;

Η έννοια της κοινωνικής επιρροής (social influence) αφορά στην αλλαγή των κρίσεων, των απόψεων, των στάσεων και της συμπεριφοράς μας ως αποτέλεσμα της έκθεσής μας στις κρίσεις, στις απόψεις και στις στάσεις άλλων ατόμων.

Η επιρροή αυτή έχει δύο διαστάσεις. Μπορεί να είναι σκόπιμη και προφανής ή ακούσια και λιγότερη ευδιάκριτη! Στη μελέτη της κοινωνικής επιρροής γίνεται γενικά μια διάκριση μεταξύ: της συμμόρφωσης (ή της επιρροής της πλειονότητας) και της μειονοτικής επιρροής (ή καινοτομίας).

Στην επιστήμη της ψυχολογίας, η συμμόρφωση αφορά στην αλλαγή της συμπεριφοράς μας εξαιτίας ενός άλλου ή μιας ομάδας προκειμένου να ταιριάξουμε με την ομάδα, παρόλο που δύναται να εξακολουθούμε να διαφωνούμε με αυτήν. Σε αντίθεση με την υπακοή, στην οποία το άλλο άτομο είναι σε θέση εξουσίας, η συμμόρφωση δεν βασίζεται στην ύπαρξη δύναμης ή εξουσίας επί των άλλων.

Η συμμόρφωση επομένως, αναφέρεται σε αλλαγή της συμπεριφοράς μας η οποία “ζητείται” από ένα άλλο άτομο ή ομάδα. Έτσι, καταλήγουμε να συμπεριφερόμαστε με συγκεκριμένο τρόπο επειδή οι άλλοι μας “ζήτησαν” να το κάνουμε και παρόλο που είναι δυνατόν να αρνηθούμε!

Οι καταστάσεις που απαιτούν συμμόρφωση περιλαμβάνουν πολλές μορφές και κυμαίνονται από την έκκληση ενός φίλου, συντρόφου, συναδέλφου, καθηγητή κ.α. για να κάνουμε κάτι έως και τις ανακοινώσεις πολιτικών στελεχών και τις αναρτήσεις και τις διαφημίσεις στο διαδίκτυο και στα social media!

Υπάρχουν πολλές γνωστές μελέτες και πειράματα που έχουν διερευνήσει θέματα σχετικά με τη συμμόρφωση, τη συμφωνία και την υπακοή. Ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν (αξίζει τον κόπο ένα διαδικτυακό search): α) τα πειράματα συμμόρφωσης του Asch, β) το πείραμα της υπακοής του Stanley Milgram, γ) το πείραμα των φυλακών του Στάνφορντ του Philip Zimbardo και δ) το πείραμα του Mouzafer Sherif για τη διαμόρφωση των κοινωνικών κανόνων.

Είναι πιο πιθανό να συμμορφωθούμε όταν:

α) πιστεύουμε ότι μοιραζόμαστε κάτι κοινό με το πρόσωπο που μας ασκεί επιρροή.

β) μία ομάδα ανθρώπων είναι σημαντική για εμάς και δίνουμε μεγάλη σημασία στο να ανήκουμε σε ένα σύνολο, είναι πιο πιθανό να ακολουθήσουμε τα αιτήματα της ομάδας, ακόμη και αν είναι αντίθετα με τις πεποιθήσεις ή τις επιθυμίες μας.

γ) ο αριθμός των ατόμων τη στιγμή που ασκείται η επιρροή είναι μεγάλος. Εάν είναι παρόντες μόνο ένα ή δύο άτομα, ένα άτομο μπορεί να αντικρούσει την άποψη της ομάδας και να αρνηθεί να συμμορφωθεί.

δ) το μέγεθος της ομάδας των ατόμων που μας ασκεί επιρροή είναι μεγάλο.

ε) το άτομο που ασκεί την επιρροή έχει υψηλή κοινωνική θέση, εξουσία, εξειδικευμένη γνώση κ.α.

Συμπέρασμα; Αυτογνωσία, αυτοέλεγχος, αυτοαποδοχή, αυτοεκτίμηση & αυτοπεποίθηση πάνω από όλα!   

Πηγές: (Asch, 1951; 1956; Breckler, Olson & Wiggins, 2006; de Montmollin,1977; Kassin, Fein, & Markus, 2011; Κοκκινάκη 2006; Latane,1981; Latane & Wolfe, 1981; Moscovici,1980).